Hollands Maandblad beurzen 2017/2018

prijswinnners Renske van den Broek en Anne van Winkelhof
Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs;
categorie proza
Renske van den Broek
[foto links]

Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs;
categorie poëzie
Anne van Winkelhof
[foto rechts]

[Klik op naam winnaar voor juryrapport]

De winnaars van de Hollands Maandblad Beurzen worden jaarlijks op voordracht van de redactieraad van Hollands Maandblad, na consultatie van de redacteur, aangewezen door het bestuur van de Stichting Hollands Maandblad. De Hollands Maandblad Beurzen zijn tussen 2003 en 2009 mogelijk gemaakt door het Dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds en worden vanaf 2009 mogelijk gemaakt door de Stichting Hollands Maandblad, daarbij tussen 2013 en 2017 gesteund door het R.O. van Gennep Fonds.

De Hollands Maandblad Beurzen worden uitgereikt aan jonge, eeuwig jonge dan wel debuterende auteurs die de afgelopen jaargang in Hollands Maandblad hebben gepubliceerd en de bijzondere aandacht van de redactieraad hebben getrokken met hun werk. De Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurzen (€ 1000,-) en kunnen de categorieën poëzie, proza, essayistiek, alsook combinaties daarvan betreffen.

Het doel van de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurzen is om het schrijverschap van de laureaten te stimuleren, en om bij te dragen aan een duurzame literaire band tussen hen en Hollands Maandblad.

Eerdere winnaars

Anne van Winkelhof (1991) werd bekroond met de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs in de categorie poëzie. Deze laureaat is iemand die al op voorhand enigszins afgunstig maakt. De jury werd althans bevangen door een vlaag van jaloezie toen zij vernam dat deze laureaat in 2017 de winnende dichtregel schreef die in Rotterdam de zijkant van de plaatselijke vuilniswagens mocht sieren. Je eigen poëzie op een vuilniswagen, veel dichter kan men als dichter toch niet bij het verdichten van het dichterschap komen. Nadien voelt de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs misschien zelfs als een overbodige onderscheiding. Derhalve is het met enige schroom dat wij memoreren dat deze laureaat toch de zware weg des dichters is gegaan: van rijmen voor Vaderdag, via poëtisch pubermeisje, om haar eigen woorden te gebruiken, dat dacht met taal de wereld te veranderen, tot dichter, docent en performer die gedichten zendt aan Hollands Maandblad. En die gedichten vielen onmiddellijk op, daar ze begonnen op een toon die met een glimlach de bitterheid des levens alsook met een kartelrand de zoetheid van het bestaan verwoordde. Zoals blijkt uit deze beginregels:

Uit het gedicht ‘Geleend’:

Ik denk niet dat dat een ongepaste vraag is

maar ik heb al veel spullen

die niet echt van mij zijn, zei je

toen ik vroeg of ik je minnares mocht worden.

Uit het gedicht ‘Niet meer huilen’:

Onder een lege colafles trekt hij

een sok vandaan en ik denk dit is dus

verliefdheid maar dan verstopt

onder lege colaflessen en hij vraagt

waar ik op wacht

Dit maakte aan de jury duidelijk dat hier iemand schreef die niet alleen gevoel heeft voor het menselijk tekort, maar bovenal voor de onbegrijpelijkheid van de werkelijkheid. Dat wist een ieder reeds die de zijkanten van de Rotterdamse vuilniswagens had gelezen. Daar stond dit vers van de laureaat:

weet je nog hoe je eruit zag

en vooral hoe anders de wereld

Vol verwachtingen over de letterkundige toekomst van deze laureaat kent de jury de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs in de categorie poëzie unaniem toe aan Anne van Winkelhof.

Renske van den Broek (1976) werd bekroond met de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs in de categorie proza. Voordat deze laureaat in 2017 literair debuteerde in Hollands Maandblad, had zij al van zich doen spreken als regisseur en actrice. Zij werd in 2011 al genomineerd voor de BNG Nieuwe Theatermakers Prijs na voorstellingen die ze maakte voor Oerol en Theaterfestival Boulevard. Een daarvan werd omschreven als ‘buikpijn veroorzakend en nachtmerrieachtig, maar waarover soms ook, zij het met gekromde tenen, onsmakelijk hard gelachen mag worden’.

Geen wonder misschien dat deze laureaat verhalen opzond aan Hollands Maandblad waarin de hoofdpersonen wankelden tussen angstdroom en kolderieke dwaalweg. Zoals wanneer in haar debuutverhaal een relatie die luidruchtig ten einde komt:

Cloë schreeuwde gewoon door, terwijl de hele stoet voorbij kwam in zondagse kleren. Iedereen gaapte ons aan. Ik stond tussen de kledingstukken en zei niets. Wat viel er te zeggen?

‘Ik dacht verdomme dat je dood was! Ieder ziekenhuis in de buurt heb ik afgebeld!’ schreeuwde ze. Sommige kerkgangers bleven staan om de scène te volgen.

‘Wat valt er te zien, stelletje schijnheilige kuttenkoppen?’ schreeuwde ik naar de christenen. Ze deden of ze me niet hoorden en liepen zo langzaam mogelijk door om geen seconde van de pret te missen.

Ook de andere verhalen van deze laureaat bleken vertellingen waarin het bestaan wordt ontrafeld als een doolhof waarin de enige uitgang richting labyrint voert. Neem haar derde verhaal ‘Hey, Buldog’. Hierin is het thema de Verwandlung van een bloeddorstige buldog die van dader tot slachtoffer wordt, hetgeen de deksel wegtrekt van de duistere poel des levens. Luister en huiver als de vader van de hoofdfiguur de dode buldog wil wegmoffelen in een oude kimono:

’Waarom heb je niets gedaan?’ vraag ik zacht.

‘Er was niets wat we konden doen, vroeg of laat zou hij dood zijn gegaan.’

‘Toen mama er vandoor ging, bedoel ik.’

Mijn vader pakt een rol touw uit het keukenkastje en wikkelt dat om de hond. ‘Mama had haar beslissing al gemaakt.’

U begrijpt het: de verhalen van deze laureaat openen met vaste hand de ogen voor de existentie die menselijk, al te menselijk is. Vandaar dat de jury de Hollands Maandblad Aanmoedigingsbeurs in de categorie proza vol overtuiging toekent aan Renske van den Broek.