De vader van Istvan Lemke

Thomas Heerma van Voss

De vader van Istvan Lemke beschouwde gekte als een keuze. Meer dan eens liet hij zich dat ontvallen, als hij ’s ochtends theatraal hoofdschuddend de krant las, als hij ’s avonds na een draaidag voor de televisie neerplofte terwijl een presentatrice berichtte over een schietpartij ergens ver weg, of als een journalist hem vroeg hoe het toch kon dat hij in al die actiefilms personages speelde die zich door en door juist gedroegen. Zijn vaste antwoord: mensen handelen goed als ze goed willen handelen. Iemand ontspoort alleen omdat hij het zichzelf toestaat te ontsporen.

Als het aan de vader van Istvan Lemke lag, speelde hij tot in het bejaardentehuis hetzelfde soort rollen. Sommige collega’s met wie hij jarenlang had gewerkt, aasden vanaf hun vijftigste ineens op acteerwerk dat ze ‘meer inhoudelijk’ noemden of, nog erger, een ‘creatieve uitdaging’, ze ruilden actiefilms in voor producties over weemoedige docenten of brave huisvaders. Die overstappen voelden voor de vader van Istvan Lemke als verraad: blijkbaar vonden ze de films die ze met hem hadden gemaakt niet toereikend, in elk geval niet voor een volwaardige carrière.

De vader van Istvan Lemke had altijd van zichzelf geweten dat hij geen groots acteur was. Hij moest het hebben van inzet en snelheid, en hij verlangde ook niets meer van zichzelf dan dat: met deze eigenschappen diende hij dankbaar het bescheiden actiesegment van de bescheiden filmindustrie in de Benelux. Helaas hoefde de filmindustrie op den duur niet meer zo nodig door de vader van Istvan Lemke gediend te worden.

Eerst namen de verzoeken af, nadat hij de hoofdrollen had gespeeld in een aaneenschakeling van geflopte of in de pers gekraakte projecten, met titels als Hier ben ik en Doorgesnoven iii. En hoe vaak hij zijn agente daarna ook te kennen gaf dat hij gerust genoegen nam met minder gage, dat hij het echt nog in zich had om stevige actiehelden te spelen die anderhalf uur lang een race tegen de klok voerden – producenten en regisseurs lieten hem steeds makkelijker links liggen. Er waren jongere, populairdere alternatieven voorhanden. Goedkope en gespierde acteurs die uit het niets verschenen en weigerden te wijken. Extra vervelend was het dat de pers, die op dat moment al helemaal geen belangstelling meer had voor de vader van Istvan Lemke, wel besloot de tragedie rondom de moeder van Istvan Lemke breed uit te meten. Haar noodlottige skivakantie met vriendinnen. Het genegeerde lawinegevaar. De gruwelijke samenloop van omstandigheden die het leven uit haar beukte.

Zestien was Istvan Lemke toen het gebeurde en nu hij terugdenkt aan de dood van zijn moeder, verbaast het hem hoe ongeschonden hij die tijd heeft doorstaan. Op een vreemde, wrange manier genoot hij zelfs wel van de aandacht van klasgenoten. Er gebeurde tenminste iets schokkends en spannends, dat was voor het eerst in zijn voortkabbelende bestaan – eindelijk actie. Daarna werd het onvermijdelijk stiller in huis. Soms miste Istvan zijn moeder ontzettend, maar verder veranderde er niets fundamenteels aan zijn leven, behalve dat de vader van Istvan prompt vaker thuis was en ineens degene werd die Istvan ’s ochtends wekte met thee, en ’s avonds onwennig aardappelschotels en entrecote klaarmaakte.